Bye bye kaasroute: wat zijn de alternatieven?

Wat is de kaasroute?

De kaasroute bood tot 15 december 2020 de mogelijkheid om roerende goederen te schenken via notariële akte voor een buitenlandse (meestal Nederlandse) notaris zonder schenkbelasting te moeten betalen. Na de schenking moest de schenker wel nog drie jaar in leven blijven. Indien de schenker overleed binnen de drie jaar na de schenking en de schenking nog niet werd geregistreerd, werd erfbelasting geheven.

De wetgever heeft echter beslist dat alle schenkingen voor buitenlandse notarissen vanaf 15 december 2020 verplicht geregistreerd moeten worden in België, waardoor er schenkbelasting moet worden betaald en het fiscale voordeel verdwenen is. De enige reden om nu nog uw akte te laten verlijden voor een buitenlandse notaris is omdat de erelonen van de notaris iets lager kunnen liggen dan in België.

Alternatieven voor de kaasroute

Als alternatief op de kaasroute bestaan er een aantal mogelijkheden. Zoals u in dit artikel zult lezen, zijn deze echter niet allemaal zonder risico. Het is dus belangrijk om voorzichtig te werk te gaan of om een specialist onder de arm te nemen. Hoewel de focus in dit artikel voornamelijk ligt op de alternatieve schenkingsvormen voor aandelen, blijven de hand- en bankgift ook nog steeds een interessante mogelijkheid voor de overige roerende goederen.

Verkoop en kwijtschelding

Als eerste mogelijkheid kunt u de aandelen van uw vennootschap aan een bepaalde prijs verkopen en de prijs nadien kwijtschelden. Toch zouden we dit alternatief afraden, omdat het in dit geval duidelijk is dat u graag wilt schenken. De kans bestaat dan ook dat deze verkoop wordt gezien als een vermomde schenking.

Onderhandse schenkingen

Volgens de wetgeving moet iedere schenking via een notariële akte gebeuren. Schenkingen via een onderhandse akte zijn daarom nietig, met uitzondering van bijvoorbeeld bank- en handgiften die geen tussenkomst van een notaris vereisen.

Zolang de schenker leeft, geldt er een absolute nietigheid bij de onderhandse schenking. Dat betekent dat iedereen, inclusief de fiscus, de nietigheid van de schenking kan inroepen. Na het overlijden van de schenker geldt er een relatieve nietigheid. In dit geval kunnen enkel de erfgenamen de nietigheid inroepen.
Hoewel de onderhandse schenking dus in principe ongeldig is, is er geen nietigheid van rechtswege en zal er steeds een vordering tot nietigverklaring ingesteld moeten worden. Door de rechtsonzekerheid raden we dit alternatief echter af.

Statuut familiale vennootschap

Wenst u aandelen van uw vennootschap te schenken? Dan kan het interessant zijn om eerst na te gaan of u aan de voorwaarden van een familiale vennootschap voldoet. Aandelen van vennootschappen die aan deze voorwaarden voldoen, kunnen aan nul procent geschonken worden. In bepaalde gevallen kan het dus een optie zijn om uw vennootschap te herorganiseren.

Dematerialisatie van aandelen

Het dematerialiseren van uw aandelen betekent dat uw aandelen vertegenwoordigd zullen worden door een boeking op uw rekening bij een erkende bankinstelling. Na deze boeking kunnen de aandelen via een bankgift worden geschonken. Als de statuten en de rechtsvorm het toelaten, dan moet u rekening houden met volgende zaken:

• driejarige risicotermijn;
• kosten verbonden aan de dematerialisatie;
• geen voorbehoud van vruchtgebruik mogelijk;
• de effectentaks.

Het is dus belangrijk om de afweging te maken of de kosten in dit geval opwegen tegen de baten.

Inbreng in maatschap ten behoeve van een derde

U kunt de roerende goederen ook inbrengen in een vennootschap en de aandelen daarna inschrijven op naam van de begunstigde. Bij een maatschap is er geen notariële akte vereist bij deze inbreng. Via de maatschap behoudt u ook de controle. Nadien moet u wel een pacte adjoint opmaken, waarin u bijvoorbeeld de voorwaarden van de schenking vastlegt. Dit zal achteraf ook gelden als schenkingsbewijs.

Aandelen inschrijven in aandelenregister op naam begiftigde

Eerder werd al aangehaald dat een schenking van aandelen in principe moet gebeuren via notariële akte. Het hof van Beroep besliste op 12 juni 2019 echter dat overdrachten via inschrijving in het aandelenregister wél gezien kunnen worden als een rechtsgeldige schenking. Dit is tegenstrijdig met wat in het Wetboek van vennootschappen en verenigingen staat, namelijk dat inschrijvingen in het register enkel van belang zijn voor de tegenstelbaarheid naar derden toe. Gezien de eenmalige positieve rechtspraak, zouden we dit alternatief echter afraden.